Waar bent u naar op zoek?

column

De waarheid

19-05-2020

Er zijn twee soorten waarheid. Van feitelijke waarheid is sprake als een uitspraak klopt met de feiten. Is er sprake van een broeikaseffect en zo ja, komt dat dan door menselijk toedoen?

Komt het coronavirus uit een laboratorium in Wuhan en zo ja, is dat boze opzet geweest? Heeft een kind een vader en een moeder nodig om evenwichtig op te groeien? Draagt immigratie bij aan de teloorgang van de Nederlandse christelijke cultuur? 

Dat dit soort vragen lastig is te beantwoorden, betekent niet dat er geen antwoord op is: Het antwoord is alleen moeilijk te vinden. En áls we het vinden, is het soms moeilijk te verteren. Toch: wees blij als u uw opvattingen moet bijstellen op basis van nieuwe feiten, want hoe ongemakkelijk die nieuwe inzichten ook zijn, de waarheid zal ons vrijmaken. 

Over morele waarheid is er vaak nog minder overeenstemming. Veel mensen zullen zeggen dat het antwoord op morele vragen subjectief is: ‘Jij kunt euthanasie wel afkeuren, maar ik denk daar anders over’ of ‘mooi dat jij voor huwelijkse trouw bent, maar ik ben meer van de vrije liefde’. Maar moraal mag dan subjectief lijken, er is veel voor te zeggen dat ook morele uitspraken waar of onwaar kunnen zijn. De Tien Geboden zijn geen lijstje van persoonlijke voorkeuren van Mozes, de oudtestamentische gemeente of van de God van Israël. Ze bevatten morele waarheid. En ook hier geldt: wees blij als je morele waarheid op het spoor bent, ook als zij bestaande opvattingen weerspreekt. Morele waarheid is net een geneesmiddel: het mag bitter zijn en moeilijk door te slikken, maar je wordt er wel beter van. 

Ondertussen zien we uit Amerika een zorgwekkende tendens overwaaien: de visie dat iedereen zijn eigen waarheid heeft. Ben je Republikein, dan ben je tegen abortus, voor vrij wapenbezit, voor lagere belastingen, bestrijd je dat het klimaat opwarmt en vergeef je met liefde alle fouten van de zittende president. Ben je een Democraat, dan ben je voor abortus, voor een gezondheidszorg voor iedereen en is er geen enkele beslissing van Trump waar je nog ‘ja’ op zegt. Van deze polarisatie is er één grote verliezer. De waarheid.

T.A. Boer